Θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια

 

 

Τι είναι η θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια;

 

Στη θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια οι εξωβόλβιοι μύες(μύες που κινούν τον οφθαλμό) και το ενδοκογχικό λίπος αναπτύσσουν φλεγμονή και διογκώνονται, ωθώντας το βολβό του ματιού προς τα εμπρός επηρεάζοντας επίσης τις κινήσεις του. Αυτό προκαλεί εικόνα διόγκωσης των οφθαλμών - εξώφθαλμο. Σε σοβαρές περιπτώσεις, η όραση μπορεί επίσης να επηρεαστεί. Είναι σύνηθες αλλά όχι απαραίτητο η θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια να  σχετίζεται με την υπερδραστηριότητα του θυρεοειδούς αδένα (υπερθυρεοειδισμός) - και τις περισσότερες φορές με μια συγκεκριμένη πάθηση, τη  νόσο του Graves. Ωστόσο, μια σημαντική μειονότητα των περιπτώσεων δεν σχετίζονται με τη νόσο του Graves.

 

Ο βολβός του ματιού βρίσκεται μέσα στην κογχική κοιλότητα όπου χώρος είναι περιορισμένος. Επιπρόσθετα η κοιλότητα αυτή σχηματίζεται από τα περιβάλλοντα οστά γεγονός που την καθιστά μη διατατή. Καθώς οι ιστοί διογκώνονται, ο βολβός του ματιού ωθείται προς τα εμπρός. Συνήθως αυτό είναι ήπιο, αλλά σε σοβαρές περιπτώσεις το μάτι ωθείται  προς τα εμπρός σε βαθμό που τα βλέφαρα δεν κλείνουν αποτελεσματικά.Στην περίπτωση αυτή, το μπροστινό μέρος του ματιού (ο κερατοειδής)είναι εκτεθειμένος με αποτέλεσμα να ξηραίνεται και να εκτίθεται σε μολύνσεις. Ο βολβός του ματιού, επίσης, δεν μπορεί να κινηθεί τόσο εύκολα, καθώς οι μύες που τον κινούν βρίσκονται υπό τάση και δεν εργάζονται σωστά. Όταν η ασθένεια είναι πολύ σοβαρή, το νεύρο που συνδέει το βολβό του ματιού με τον εγκέφαλο(οπτικό νεύρο) μπορεί να συμπιεστεί και να υποστεί ζημιά.

Στη θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια υπάρχει μια «ενεργή φάση» - μια περίοδος φλεγμονής και οιδήματος - ακολουθούμενη από μια φάση επούλωσης.

​

Νόσος του θυρεοειδούς - Κατανόηση των ματιών

​

Ο θυρεοειδής αδένας

​

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένα μικρός, σε σχήμα πεταλούδας, αδένας που βρίσκεται κοντά στην κορυφή των αεραγωγών (τραχεία) στο μπροστινό μέρος του λαιμού μας. Έχει έναν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο χημικών αντιδράσεων που συμβαίνουν στους ιστούς σε όλο το σώμα (μεταβολικός ρυθμός). Ο θυρεοειδής αδένας μπορεί να γίνει υπερδραστήριος ή να υπολειτουργεί. Αυτό συνήθως οφείλεται σε μια αυτοάνοση ασθένεια.

​

Αυτοάνοση νόσος του θυρεοειδούς

 

Θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια είναι μια αυτοάνοση νόσος, που τις περισσότερες φορές λαμβάνει χώρα σε συνδυασμό με υπερδραστηριότητα του θυρεοειδούς αδένα (υπερθυρεοειδισμός) . 

Φυσιολογικά, το ανοσοποιητικό σύστημα φτιάχνει μικρές πρωτεΐνες (αντισώματα) για να επιτεθεί σε μικρόβια (π.χ., βακτήρια). Στις αυτοάνοσες ασθένειες, το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει αντισώματα έναντι των ιστών του σώματος. Δεν είναι σαφές γιατί συμβαίνει αυτό. Μερικοί άνθρωποι έχουν μια ιδιαίτερη τάση να αναπτύξουν αυτοάνοσες ασθένειες.

Αυτοάνοση νόσος θυρεοειδούς εμφανίζεται όταν τα αντισώματα του οργανισμού επιτίθενται στον θυρεοειδή αδένα. Η Νόσος του Graves είναι μια αυτοάνοση νόσος του θυρεοειδούς που προκαλεί διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα (ονομάζεται βρογχοκήλη) . Σε μερικούς ανθρώπους, αυτά τα ίδια τα αντισώματα επιτίθενται επίσης στους ιστούς γύρω από το βολβό του ματιού, προκαλώντας θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια. Δεν είναι γνωστό γιατί αυτό συμβαίνει σε μερικούς ανθρώπους και όχι σε άλλους.

​

Ποιος αναπτύσσει θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια;

θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια είναι μια σπάνια πάθηση. Κάθε χρόνο επηρεάζει περίπου 16 γυναίκες και 3 άνδρες σε κάθε 100.000 ανθρώπους. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανθρώπους έχουν επίσης πρόβλημα με  υπερδραστηριότητα του θυρεοειδούς αδένα (υπερθυρεοειδισμός) και έχουν μια υποκείμενη αυτοάνοση πάθηση. Περιστασιακά, θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια συμβαίνει όταν ο θυρεοειδής αδένας φαίνεται να λειτουργεί κανονικά. Ωστόσο, τα άτομα με ένα φαινομενικά φυσιολογικό θυρεοειδή αδένα κατά τη στιγμή της έναρξης της θυρεοειδικής οφθαλμοπάθειας είχαν συνήθως  μη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς κατά το παρελθόν ή θα αναπτύξουν μη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς στο μέλλον.

Θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια παρατηρείται συνήθως στη μέση ηλικία. Μερικοί άνθρωποι φέρουν γονίδια τα οποία καθιστούν πιο πιθανό ότι θα αναπτύξουν τη νόσο του θυρεοειδούς στο μάτι. Είναι επίσης πιο πιθανό να την αναπτύξουν αν καπνίζουν, ειδικά αν είναι βαρείς καπνιστές. Επίσης οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στη Νόσο του Graves και κατ’επέκταση σε θυροειδική οφθαλμοπάθεια.

​

Τα συμπτώματα της νόσου του θυρεοειδούς στα μάτια

​

Τα συμπτώματα που προκαλούνται από τη διόγκωση των ιστών των οφθαλμικών κόγχων και την προς τα εμπρός εξώθηση του βολβό του ματιού:

• Πόνος (χειρότερα το πρωί) πίσω από το μάτι, ειδικά κατά τις κινήσεις των οφθαλμών.

• Οι οφθαλμοί  μπορεί να γίνουν κόκκινοι και ερεθισμένοι όταν το ευαίσθητο παράθυρο του ματιού (ο κερατοειδής) δεν ενυδατώνεται και δεν προστατεύεται σωστά από τα βλέφαρα.

• Αίσθημα ξηροφθαλμίας.

• Διογκωμένα μάτια που δίνουν την εντύπωση τρόμου (εξώφθαλμος).

• Διπλωπία(ο ασθενής βλέπει διπλά τα είδωλα των αντικειμένων), όταν οι μύες είναι πολύ διογκωμένοι/οιδηματώδεις και δε λειτουργούν σωστά.

• Σε προχωρημένο στάδιο της νόσου, η όρασή μπορεί να γίνει θολή και τα χρώματα μπορεί να φαίνονται λιγότερο έντονα.

• Ήπια ευαισθησία στο φως (φωτοφοβία).

• Οίδημα και ερυθρότητα των βλεφάρων.

• Δυσκολία στην κίνηση των ματιών

• Στραβισμός.

Τα δύο μάτια συνήθως δεν επηρεάζονται εξίσου. Μπορεί ο ασθενής να έχει και άλλα συμπτώματα μη οφθαλμολογικά, λόγω της δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα.

Τα πιό συχνά στη νόνο του Graves είναι:

• ταχυκαρδία (80%)

• διάχυτη ψηλαφητή βρογχοκήλη (70%)

• τρέμουλο (40%)

• Αίσθημα κόπωσης (70%), απώλεια βάρους(60%) με αυξημένη όρεξη στους νέους και μειωμένη στους γηραιότερους.

• Δυσανεξία στη ζέστη (55%)

• Αίσθημα παλμών (50%)

• προκνημιαίο μυξοίδημα

• πάχυνση του δέρματος σε εντοπισμένες περιοχές 

​

Πώς γίνεται η διάγνωση της νόσου του θυρεοειδούς μάτι;

Η διάγνωση μπορεί να γίνει μόνο από μια εξέταση στα μάτια σας, αν έχετε ήδη τη διάγνωση του προβλήματος του θυρεοειδούς αδένα. Αν δεν έχει ακόμη διαγνωστεί νόσος του θυρεοειδούς,  τότε ο υποψιασμένος οφθαλμίατρος θα προβεί στις ενδεδειγμένες εξετάσεις

​

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΙΜΑΤΟΣ

Μερικές φορές, απαιτούνται εξετάσεις αίματος για να επιβεβαιωθεί με ασφάλεια η διάγνωση. Η λειτουργία του θυροειδούς ελέγχεται μετρώντας επίπεδα συγκεκριμένων ορμονών και αντισωμάτων στο αίμα. 

Τομογραφίες

Περιστασιακά, τομογραφία(αξονική ή μαγνητική) του θυρεοειδούς και δοκιμή πρόσληψης πρέπει να γίνει για να δούμε πόσο ενεργός είναι ο θυρεοειδής αδένας. Συχνά απαιτείται αξονική ή μαγνητική τομογραφία του οφθαλμού προκειμένου  να διαπιστωθεί το ποσό της διόγκωσης του περιεχομένου του οφθαλμικού κόγχου και να αποκλειστούν άλλες αιτίες εξωφθάλμου όπως π.χ όγκοι του κόγχου.

Άλλες εξετάσεις

Ο οφθαλμίατρός σας οφείλει να εξετάσει τα μάτια σας προσεκτικά. Η εξέταση θα πρέπει να περιλάβει τη χρωματική σας αντίληψη καθώς και το οπτικό σας πεδίο. Επίσης θα ελέγξει τις κινήσεις των οφθαλμών, θα μετρήσει την ενδοφθάλμια πίεση καθώς και την έκταση της πρόπτωσης. Θα αξιολογήσει τον οπτικό δίσκο με βυθοσκόπηση. Θα χρησιμοποιήσει έναν από τους παγκόσμια αποδεκτούς πίνακες σταδιοποίησης της νόσου(σταδιοποίηση κατά Mourits , NOSPECS, VISA). Θα καταγράψει τα ευρήματά του προκειμένου να μπορεί να αξιολογήσει την πορεία της νόσου επαναλαμβάνοντας τις ίδιες εξετάσεις κατά την πορεία της νόσου.

Συνίσταται επίσης η λήψη φωτογραφιών που επίσης θα χρησιμοποιηθούν για σύγκριση και αξιολόγηση της προόδου της νόσου.

 

Αντιμετώπιση της θυροειδικής οφθαλμοπάθειας

Η θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια είναι μια αυτοπεριοριζόμενη νόσος: αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, η φλεγμονή θα περιοριστεί σταδιακά από μόνη της. Ωστόσο, οι φυσικές αλλαγές που προκαλούνται από την διόγκωση (πχ ο εξώφθαλμος) μπορεί να παραμείνει. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μερικοί από τους ιστούς που έχουν εκταθεί δεν μπορούν πάντα να επιστρέψουν στην αρχική τους μορφή. Ο στόχος της θεραπείας είναι κατά κύριο λόγο ο περιορισμός της φλεγμονής και του οιδήματος που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της οξείας περιόδου της νόσου καθώς και την προστασία της επιφάνειας του ματιού. Η καταστολή της φλεγμονής βοηθάει στην αποτροπή μακροχρόνιων προβλημάτων όπως ο εξώφθαλμος, η δυσλειτουργία των μυών του βολβού, η απώλεια οπτικού πεδίου.

Η απώλεια όρασης αποτελεί σπάνια εξέλιξη και είναι συνήθως αποτέλεσμα παραμελημμένων περιπτώσεων.

 

Η θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια αντιμετωπίζεται από οφθαλμίατρο  με γνώση του αντικειμένου (συνήθως οφθαλμοπλαστικό χειρουργό) ενώ το βασικό πρόβλημα του θυρεοειδούς από ενδοκρινολόγο.

​

Φαρμακευτική αντιμετώπιση

 

• Στην πρώιμη φάση της νόσου και όπου η ασθένεια παραμένει ήπια, τεχνητά δάκρυα (λιπαντικά οφθαλμικήςνεπιφανείας) μπορεί να είναι αρκετά.

• Εάν η νόσος εξελίσσεται, μπορεί να χρειαστούν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Ο στόχος της θεραπείας αυτής είναι η εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος το οποίο παράγει μη φυσιολογικά αντισώματα.

• Κοινά χρησιμοποιούμενα ανοσοκατασταλτικά είναι τα από του στόματος στεροειδή όπως πρεδνιζολόνη  ή η πρεδνιζόνη. Συχνά χρησιμοποιούνται ενδοφλέβια στεροειδή κατά ώσεις(μια φορά την εβδομάδα για 12 εβδομάδες). Κατά τη διάρκεια της αγωγής δίδονται και άλλα φάρμακα για την αντιμετώπιση μερικών από τις παρενέργειες των στεροειδών, όπως η ομεπραζόλη , ένα φάρμακο που προστατεύει την επένδυση του στομάχου. Επίσης ιδιαίτερη προσοχή και ανάλογα φάρμακα απαιτούνται για την πρόληψη οστεόπόρωσης σε ευπαθείς ασθενείς ενώ ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται οι διαβητικοί.

 

χειρουργική θεραπεία

• Περίπου 5 στα 100 άτομα με θυροειδική οφθαλμοπάθεια έχουν τόσο σοβαρή ασθένεια που το οπτικό νεύρο (που συνδέει το πίσω μέρος του βολβού του ματιού με τον εγκέφαλο) συμπιέζεται. Αυτό μπορεί να βλάψει μόνιμα την όρασή τους. Σε αυτήν την περίπτωση, ο γιατρός μπορεί να αποφασίσει να οργανώσει χειρουργική αποσυμπίεση του κόγχου. Αυτή είναι μια διαδικασία που δημιουργεί ένα  επιπλέον χώρο μέσα στον οφθαλμικό κόγχο ώστε να μπορούν οι φλεγμονώδεις ιστοί να εξαπλωθούν ανακουφίζοντας το νεύρο.

• Μερικοί άνθρωποι βρίσκουν ότι όταν η φλεγμονή υφεθεί, παραμένει ο εξώφθαλμός. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η χειρουργική αποσυμπίεση του κόγχου θα επιτρέψει στους οφθαλμούς να επιστρέψουν σε μια πιο φυσιολογική θέση.

• Μερικές φορές, η χειρουργική επέμβαση στους υπό τάση εξωβόλβιους μύς είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση του στραβισμού και την αποκατάσταση της φυσιολογικής  λειτουργίας των μυών.

• Το χαμήλωμα του άνω βλεφάρου αποτελεί μια επέμβαση η οποία έχει τόσο λειτουργικό (προστασία του κερατοειδούς), όσο και αισθητικό αποτέλεσμα

​

 

 

Άλλοι τύποι θεραπείας

​

Η διπλωπία μπορεί να αντιμετωπιστεί από  ειδικό ορθοπτικό με  τροποποιημένα γυαλιά που μπλοκάρουν την όραση από το ένα μάτι  ή να τεθεί ένα ειδικό κάλυμμα(αυτοκόλλητο πρίσμα) πάνω από τη μία πλευρά για να αποκαταστθεί η διόφθαλμη μονή όραση.

Η θεραπεία με ακτινοβολία (ακτινοθεραπεία) μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ο στόχος είναι να μειωθεί η διόγκωση των ενδοκογχικών ιστών. Χρησιμοποιείται παράλληλα με άλλες μορφές θεραπείας.

​

Ένας αριθμός νέων θεραπειών είναι υπό διερεύνηση.

Ο ενδοκρινολόγος σας θα αντιμετωπίσει παράλληλα τη δυσλειτουργία του θυρεοειδούς με αντιθυρεοειδικά φάρμακα. Αυτό γίνεται συνήθως με δισκία, αλλά μπορεί επίσης να περιλαμβάνει ραδιενεργό ιώδιο ή, λιγότερο συχνά χειρουργική επέμβαση στο θυρεοειδή αδένα. Γνωρίζουμε ότι ο καλός έλεγχος της λειτουργίας του θυρεοειδούς βοηθά στο να μειωθεί η σοβαρότητα των επιπλοκών της θυροειδικής οφθαλμοπάθειας

 

Πώς να βοηθήσετε τον εαυτό σας;

 

• Γνωρίζουμε ότι ένα πράγμα που κάνει αυτήν την ασθένεια χειρότερη είναι το κάπνισμα. Η διακοπή του καπνίσματος, ακόμη και αν έχετε ήδη θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια, θα μειώσει τη σοβαρότητα.

• Ψυχρά επιθέματα πάνω στα βλέφαρα μπορούν επίσης να βοηθήσουν στον περιορισμό του οιδήματος των βλεφάρων.

• Ο ύπνος με το κεφάλι σε υψηλότερη θέση από το σώμα(πχ χρησιμοποιώντας 2 μαξιλάρια) θα βοηθήσει στη μείωση του πρηξίματος (συμφόρηση) γύρω από τα μάτια.

• Γυαλιά ηλίου θα βοηθήσουν στη φωτοευαισθησία.

• Τακτική χρήση τεχνητών δακρύων, ιδιαίτερα εκείνων που υποκαθιστούν τη λιποειδική στιβάδα.

• Αν είστε οδηγός και έχετε διπλή όραση, οφείλετε να ενημερώσεται το ιατρό σας και το υπουργείο συγκοινωνιών. Εάν η διπλωπία σας ελέγχεται καλά με πρίσματα, μπορεί να διατηρήσετε την ικανότητα/άδεια οδήγησης.

 

Υπάρχουν επιπλοκές από τη θυροειδική οφθαλμοπάθεια;

​

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αναπτύσσουν μόνιμες επιπλοκές. Ωστόσο, όταν η θεραπεία καθυστερήσει ή στις περιπτώσεις όπου η θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια υπήρξε σοβαρή, μπορεί να υπάρχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις. Επίσης, χειρότερη εξέλιξη της νόσου είναι πιο πιθανό να συμβεί σε ηλικιωμένους, σε άτομα που καπνίζουν και σε άτομα με διαβήτη. Πιθανές επιπλοκές περιλαμβάνουν:

 

Οι επιπλοκές από την ασθένεια

 

• Βλάβη στον κερατοειδή.

• Μόνιμος στραβισμός ή διπλή όραση (διπλωπία).

• Μόνιμη βλάβη στο νεύρο του ματιού, με αποτέλεσμα την κακή όραση ή τη δυσχρωματοψία.

• Αλλοιωμένη εμφάνιση (τα μάτια πιο προεξέχοντα).

 

Επιπλοκές από τη θεραπεία

​

• Οι παρενέργειες από τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.

• Οι παρενέργειες από τη χειρουργική επέμβαση:

  • Νέα διπλή όραση (περίπου 15 σε 100 άτομα με θυροειδική οφθαλμοπάθεια).

  • Απώλεια της όρασης (λιγότερα από 1 στα 1.000 άτομα με νόσο θυρεοειδικής οφθαλμοπάθειας.

 

Ιδιαίτερη αναφορά οφείλει να γίνει στις ψυχολογικές προεκτάσεις τόσο της νόσου όσο και της θεραπείας.

Οι ασθενείς είναι γενικά αγχώδεις και έχουν συχνές αλλαγές στο θυμικό τους. Συνήθως έχουν ήδη επισκεφτεί αρκετούς ιατρούς διαφορετικών ειδικοτήτων. Η αλλαγή στην εμφάνισή τους(απώλεια βάρους από την πάθηση ή αύξηση βάρους από τα στεροειδή, πρόπτωση οφθαλμών) επιβαρύνει την ψυχολογία τους.

Ο ιατρός οφείλει να δει τον ασθενή συνολικά προκειμένου να κατανοήσει το πρόβλημά του.

 

Ποια είναι η προοπτική για τη θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια;

 

Η θυρεοειδική οφθαλμοπάθεια είναι μια προσωρινή κατάσταση που έχει μια φάση έξαρσης η οποία εξασθενεί από μόνη της. Η φλεγμονώδης περίοδος διαδράμει για λίγους μήνες έως έτη (συνήθως περίπου δύο χρόνια), μετά την οποία υπάρχει μια φάση επούλωσης. Για τους περισσότερους ανθρώπους η κατάσταση θα είναι ήπια, χρειάζονται λιπαντικά και τακτικές αξιολογήσεις μόνο. Για τα άτομα με πιο σοβαρή ασθένεια, η πρόγνωση εξαρτάται από το πόσο νωρίς θα διαγνωστούν και το πόσο εντατική θα είναι η θεραπεία τους. Περίπου 1 στους 4 ανθρώπους με σοβαρή νόσο, θα καταλήξουν με μειωμένη όραση.

​

Χρήσιμα links:

​

http://thyroideyedisease.org/

https://www.hindawi.com/journals/joph/2015/249125/tab1/

https://www.hindawi.com/journals/joph/2015/249125/tab2/

https://www.hindawi.com/journals/joph/2015/249125/tab3/

 

 

 

* Αυτό το άρθρο είναι μόνο για ενημέρωση και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για τη διάγνωση ή θεραπεία ιατρικών καταστάσεων. Συμβουλευτείτε έναν γιατρό ή άλλο επαγγελματία υγειονομικής περίθαλψης για τη διάγνωση και τη θεραπεία των παθήσεων.