Στην εποχή μας οι οθόνες βρίσκονται πλέον παντού. Ενημερωνόμαστε, επικοινωνούμε, ψυχαγωγούμαστε, διαβάζουμε, σπουδάζουμε, εργαζόμαστε μπροστά σε μία οθόνη. Τα μάτια μας, η στάση του σώματός μας, ο ύπνος μας, η όρεξη και  η διάθεσή μας επηρεάζονται από την αλληλεπίδραση με την οθόνη που έχουμε μπροστά μας. Ήδη υπάρχουν ενδείξεις ότι σχετίζεται με τη παχυσαρκία, με μαθησιακές διαταραχές αλλά και την αύξηση της μυωπίας.

Οι συστάσεις από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την Αμερικάνικη Εταιρεία Παιδιατρικής είναι πλήρης αποφυγή χρήσης από παιδιά κάτω του ενός έτους και ελάχιστη ως τη συμπλήρωση των 2 ετών. Οι συστάσεις αυτές βασίζονται στην επίδραση των οθονών και του περιεχομένου τους στην ανάπτυξη των παιδιών.

Με την  τηλε-εκπαίδευση να έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, τα μάτια των παιδιών μας είναι εκτεθειμένα σε οθόνες  πολύ περισσότερο χρόνο από όσο φυσιολογικά θα επιτρέπαμε. Η εστίαση των ματιών σε κοντινό στόχο (οθόνη) είναι πλέον σχεδόν συνεχής.

​

Τι παθαίνουν τα μάτια από την υπερβολική έκθεση σε οθόνες;

​

• Κόπωση των ματιών ή ψηφιακή καταπόνηση των ματιών

 

Ονομάζεται και ασθενωπία και χαρακτηρίζεται από δυσφορία, θόλωση της όρασης και κεφαλαλγία. Προκαλείται από την εστίαση για παρατεταμένο χρόνο σε οθόνη που βρίσκεται κοντά. Η κοντινή προσήλωση απαιτεί συνεχή λειτουργία άρα και κόπωση των μυών του οφθαλμού που είναι υπεύθυνοι για τη σύγκλιση (στροφή των ματιών προς τα μέσα) και την προσαρμογή. Επίσης ο βλεφαρισμός αναστέλλεται και τα μάτια στεγνώνουν πιο εύκολα επιτείνοντας το πρόβλημα. Αντανακλάσεις από την οθόνη μπορεί να επιδεινώνουν τα συμπτώματα. Παιδιά με ασθενωπία μπορεί να παραπονεθούν και να χάσουν το ενδιαφέρον τους στο διάβασμα και στην κοντινή εργασία τους ακόμα και στο παιχνίδι. Μπορεί να έχουν πονοκεφάλους ή ακόμη και πόνο στα μάτια.

 

• Απώλεια της ελαστικότητας του φακού του ματιού

 

Η παρατεταμένη προσήλωση σε κοντινό στόχο, προκαλεί αδυναμία εστίασης σε μακρινό στόχο. Έτσι ένα παιδί μπορεί να παραπονεθεί ότι δε βλέπει καλά όταν κοιτάζει έξω από το παράθυρο. Το σύμπτωμα αυτό ονομάζεται και σπασμός προσαρμογής και είναι ευτυχώς προσωρινό.

 

• Μυωπία

 

Μακροπρόθεσμα η συνεχής κοντινή εστίαση, είτε είναι σε οθόνη, είτε σε ένα βιβλίο δίνει ερέθισμα για δημιουργία και αύξηση της μυωπίας. Στην Κίνα όπου το φαινόμενο έχει μελετηθεί ευρέως το 90% των εφήβων έχει μυωπία. Ο βασικός λόγος για την εκτόξευση της μυωπίας φαίνεται πως είναι η διαταραχή της σχέσης της κοντινής εστίασης (είτε είναι βιβλίο, είτε οθόνη ή άλλη κοντινή εργασία) προς τη μακρινή. Επίσης υπάρχουν ενδείξεις ότι η αποχή από δραστηριότητες σε ανοιχτούς χώρους φαίνεται να συμβάλλει στο πρόβλημα.

 

Είναι επίσης σημαντικό να τονιστεί ότι η παρατεταμένη εστίαση σε κοντινό στόχο μπορεί να καταστήσει σημαντικές κάποιες αδυναμίες των ματιών που υπό άλλες συνθήκες δε θα προκαλούσαν προβλήματα. Για παράδειγμα μια μετρίου βαθμού υπερμετρωπία σε παιδιά σχολικής ηλικίας συνήθως αντισταθμίζεται εύκολα από τη δυνατότητα προσαρμογής των ματιών. Όταν όμως τα μάτια προσηλώνουν σε απόσταση 30-40 εκατοστών για πολλές ώρες, η προσαρμογή εξαντλείται γρήγορα, το παιδί και χάνει την εστίασή του. Το ίδιο συμβαίνει και με μικρού βαθμού ανεπάρκειας σύγκλισης. Στην περίπτωση αυτή ένα παιδί μπορεί να προσηλώσει σε κοντινό στόχο (στο παράδειγμά μας στην οθόνη) για ένα εύλογο χρονικό διάστημα, όταν όμως αυτό συμβαίνει παρατεταμένα, επέρχεται η κόπωση και συχνά ακόμα και διπλωπία.

 

Πώς να καταλάβετε ότι το παιδί σας ζορίζεται;

 

Το παιδί συχνά δυσκολεύεται να εκφράσει αυτό που το απασχολεί. Η ψηφιακή καταπόνηση των ματιών του μπορεί να εκφραστεί με τρίψιμο τον ματιών, αδικαιολόγητο εκνευρισμό, απομάκρυνση από την οθόνη, πονοκέφαλο, διαταραχή της προσοχής ακόμα και φτωχή απόδοση στα μαθήματά του.

 

Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας;

​

• Καταρχήν θέστε όρια στη χρήση των ψηφιακών μέσων. Δώστε πρώτα εσείς το παράδειγμα. Ο χρόνος άκοπης κοντινής όρασης είναι περιορισμένος. Φροντίστε να αξιοποιηθεί πρώτα για τη εκπαίδευση. Όταν έρθει η ώρα για το διαδικτυακό μάθημα τα μάτια των παιδιών πρέπει να είναι ξεκούραστα.

• Εφαρμόστε τον κανόνα των τακτικών διαλειμμάτων. Ανά 20 λεπτά για 20 δευτερόλεπτα θυμίστε στο παιδί σας να κοιτάζει κάπου μακριά έξω από το παράθυρο. Έτσι θα χαλαρώσει ο σπασμός προσαρμογής που προκαλεί η συνεχής κοντινή εστίαση.

• Θυμίστε τους να βλεφαρίζουν συχνά για να μη στεγνώνουν τα μάτια τους.

• Τοποθετήστε την οθόνη σε επίπεδο ελαφρώς χαμηλότερο από αυτό των ματιών. Με τον τρόπο αυτό τα μάτια θα είναι λιγότερο ανοιχτά και δε θα στεγνώνουν τόσο εύκολα. 

• Βεβαιωθείτε ότι υπάρχει επαρκής φωτισμός στο χώρο, αλλά και ότι δεν υπάρχουν αντανακλάσεις πάνω στην οθόνη.

• Απομακρύνετε την οθόνη σε απόσταση 45-60 εκατοστά. Είναι προτιμότερο να μεγαλώσετε τη γραμματοσειρά αν τα γράμματα δεν είναι ευανάγνωστα.

• Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας φοράει τα γυαλιά του, αν φυσικά έχουν χορηγηθεί από τον οφθαλμίατρό σας.

 

 

Πρέπει να εξετάζονται τα παιδιά από οφθαλμίατρο ακόμα και όταν βλέπουν καλά;

 

Το ότι ένα παιδί βλέπει ικανοποιητικά με τα δύο του μάτια δυστυχώς δε συνεπάγεται ότι δε χρειάζεται γυαλιά ή ότι δεν πάσχει από κάποια οφθαλμολογική νόσο. 

Τα παιδιά που ξεκινούν την υποχρεωτική εκπαίδευση (4 ετών και άνω) θα πρέπει να έχουν ήδη εξεταστεί από ειδικό οφθαλμίατρο. Από εκεί και πέρα το πρόγραμμα των επανελέγχων εξατομικεύεται.

Αν φυσικά υπάρχουν συμπτώματα, διαταραχές στην ανάπτυξη, μαθησιακές δυσκολίες ή οικογενειακό ιστορικό οφθαλμολογικής νόσου, συνιστάται οι γονείς να συμβουλευτούν τον ιατρό τους.

​

​

περισσότερα ενδιαφέροντα άρθρα θα βρείτε εδώ.

​

​